Reklamy
Recenzja
Bogusław Włodawiec
Recenzja książki "Psychoterapia bez makijażu" dra Tomasza Witkowskiego
Książka "Psychoterapia bez makijażu" przedstawia rozmowy psychologa społecznego, dra Tomasza Witkowskiego z kilkoma pacjentami niezadowolonymi z przebiegu ich psychoterapii oraz rozmowy z psychoterapeutami, których Autor poprosił o skomentowanie danego przypadku. Ponieważ jednak niektórzy z zaproszonych psychoterapeutów uchylili się od komentowania relacji tylko jednej ze stron, mieliśmy wówczas ciekawą rozmowę nt. psychoterapii w ogóle, problemów etycznych i kontrowersji z nią związanych.Książka dra Tomasza Witkowskiego jest już kolejną w dorobku tego Autora publikacją krytyczną wobec psychoterapii. Autor zdaje się sugerować, że (1) psychoterapia nie pomaga, (2) system pomocy psychoterapeutycznej w Polsce jest wadliwy, a ponadto (3) psychoterapeuci to hochsztaplerzy, którzy krzywdzą i wykorzystują swoich klientów.
Książka "Psychoterapia bez makijażu" jest napisana zrozumiałym językiem. Ułatwia lekturę przyjęta forma - wywiady z niezadowolonymi pacjentami przeplatane są dyskusjami z psychoterapeutami i lekarzem. Mimo to jest to książka trudna w czytaniu, ze względu na mroczny i przygnębiający klimat prowadzonych rozmów. Wizja świata Autora, jaka się z niej wyłania, jest przerażająca: świat jawi się jako pełen cynicznych oszustów, kierujących się żądzą władzy i pieniądza, oraz naiwnych głupców, nieświadomie pozwalających się wykorzystywać. Zniechęca do czytania mnożenie zarzutów wobec psychoterapeutów przez Autora, niekiedy sprzecznych ze sobą, a także używanie argumentów, co do których chwilami wydaje się niemożliwością, by Autor naprawdę w nie wierzył.
Wspomniany wyżej nieprzyjemny klimat, który towarzyszy lekturze książki, prawdopodobnie był odczuwalny już w trakcie rozmów z dra Witkowskiego z psychoterapeutami. Zwrócił na to uwagę jeden z jego rozmówców, prof. Jacek Bomba, który w pewnej chwili zapytał dr Witkowskiego:
- Cały czas podczas naszej rozmowy nurtuje mnie pytanie o to, czy różnica poglądów musi znajdować wyraz w zarzutach? Czy kontekst społeczny, w jakim żyjemy, uniemożliwia wymianę myśli i opinii?
W odpowiedzi dr Witkowski wyjaśnił, że prowadzi wojnę w obronie tysięcy ludzi, którym psychoterapia, niczym bomba atomowa, zniszczyła lub właśnie niszczy życie. Świadomość ludzkiej krzywdy uniemożliwia mu prowadzenie spokojnej dyskusji z prof. Jackiem Bombą:
- Nie potrafię jednak dyskutować na przykład o zasadności stosowania koncepcji wyparcia w terapii odzyskiwania wspomnień w sytuacji, kiedy uzbrojeni w to pojęcie szaleńcy toczą terapeutyczną krucjatę, niszcząc życie tysiącom ludzi. To tak, jakby wymieniać się opiniami na temat stosowania broni atomowej w sytuacji, kiedy jej zwolennicy zrzucają kolejne bomby na kolejne miasta.
Sceptycyzm Autora dotyczy nie tylko psychoterapii. Na marginesie dyskusji o szkodliwości psychoterapii w rozmowie z lekarzem, dr Maciejem Zatońskim (należącym, tak jak dr Witkowski, do Klubu Sceptyków Polskich), Autor ujawnia także swoje krytyczne poglądy na temat rozwoju współczesnej medycyny. Powątpiewa, czy w tej dziedzinie nastąpił jakikolwiek postęp w ciągu ostatnich kilkuset lat. Powołuje się na publikacje, z których wynika, że wskutek błędów lekarskich rocznie w USA trafia do szpitali 1,3 mln osób, z czego prawie ćwierć miliona osób umiera. Nie przekonują go argumenty dr Zatońskiego o wydłużeniu się średniej długości życia, spadku śmiertelności wśród dzieci, spadku śmiertelności wśród rodzących kobiet, czy opanowaniu chorób zakaźnych (głównej przyczyny zgonów na świecie przed wynalezieniem antybiotyków), itp. Zdaniem dr Witkowskiego nie można powiedzieć, że cała medycyna przynosi więcej korzyści niż szkód, zanim nie oszacuje się dokładnie wszystkich szkód, jakie powoduje.
W książce zabrakło wyraźnego i jednoznacznego stwierdzenia ze strony Autora, że psychoterapia jest generalnie skuteczna, nawet, jeśli niektórym osobom nie pomogła. Autor nie przedstawia też najważniejszych wniosków wynikających dziesiątek lat badań nad efektywnością psychoterapii. Autor koncentruje się natomiast na relacjach siedmiu pacjentów, którym, zdaniem Autora, psychoterapia zaszkodziła.
Wyniki wielu badań naukowych nad efektywnością psychoterapii można w dzisiejszych czasach łatwo samodzielnie sprawdzić, np. w bazie piśmiennictwa medycznego - Medline/PubMed stworzonej przez National Library of Medicine w USA. Można znaleźć tam streszczenia artykułów naukowych z zakresu nauk medycznych, a wielu wypadkach także ich pełne teksty (w języku angielskim). Baza ta znajduje się pod adresem: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/. W chwili obecnej wpisanie w wyszukiwarkę PubMed frazy np. "effectiveness of psychotherapy" pozwala odnaleźć ponad 14 tys. anglojęzycznych doniesień z badań na ten temat.
Badania nad efektywnością psychoterapii prowadzone na całym świecie dowodzą jej skuteczności. Od ok. 20-30 lat kwestia ogólnej efektywności psychoterapii jest już rozstrzygnięta. Badacze zajmujący się tą problematyką nie zadają dziś sobie pytania "czy psychoterapia działa?", lecz raczej interesują się czynnikami leczącymi (co właściwie leczy), a także, jakie cechy terapeutów, pacjentów i relacji terapeutycznej przyczyniają się do sukcesu lub porażki psychoterapii.
Podsumowując, książki dr Witkowskiego nie należy czytać bezkrytycznie. Autor, jako psycholog społeczny, zdaje się nie rozumieć, czym jest psychoterapia i stąd zapewne jego wyobrażenia na jej temat mocno odbiegają od rzeczywistości. Szczególnie razi nie przyjmowanie do wiadomości przez Autora tysięcy wyników badań, jednoznacznie dowodzących efektywności psychoterapii. Część problemów, które stawia, jest w istocie pseudoproblemami (np. "psychoterapia jest religią"), inne z kolei Autor skrajnie wyolbrzymia (np. porównując szkody powodowane przez psychoterapię do wojny atomowej). Niektóre problemy Autor trafnie dostrzega (np. niemożność zachowania neutralności światopoglądowej terapeuty) lecz nie znajdziemy w tej książce propozycji ich rozwiązania.
Więcej na ten temat można znaleźć w artykule "Refleksje po lekturze książki "Psychoterapia bez makijażu" (http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=800)
Bogusław Włodawiec jest psychologiem, psychoterapeutą. Zajmował się badaniami nad efektywnością psychoterapii. Pracuje z osobami cierpiącymi na nerwice, depresje, zaburzenia odżywiania, a także z uzależnionymi od alkoholu i DDA.
Psychoterapia bez makijażu. Rozmowy o terapeutycznych niepowodzeniach
Tomasz Witkowski
Bez Maski, Wrocław 2018.
W jakim stopniu psychoterapia może zmienić życie człowieka? Jaki los czeka pacjentów, których psychoterapia nie powiodła się? Na te i inne pytania szuka odpowiedzi dr Tomasz Witkowski w książce "Psychoterapia bez makijażu". Czytaj dalej...